Last Updated on 14/07/2025 by Phong Đại
Trong bối cảnh cạnh tranh thu hút lao động ngày càng gay gắt giữa các khu công nghiệp tại Việt Nam, phát triển hạ tầng xã hội khu công nghiệp đang trở thành một yếu tố chiến lược, không thể thiếu. Bên cạnh nhà xưởng, kho bãi, điện – nước và giao thông, các tiện ích phục vụ đời sống công nhân khu công nghiệp như nhà ở, trường học, bệnh viện, siêu thị, hay khu sinh hoạt cộng đồng đang trở thành đòn bẩy thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng.
1. Vì sao hạ tầng xã hội cần được ưu tiên trong phát triển khu công nghiệp?
Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), kéo theo sự hình thành và mở rộng nhanh chóng của hàng loạt khu công nghiệp trên cả nước. Tuy nhiên, tốc độ phát triển hạ tầng kỹ thuật lại đang vượt xa hạ tầng xã hội khu công nghiệp, dẫn đến hệ lụy về thiếu hụt lao động, di dân thiếu kiểm soát, và bất ổn an sinh.
Nhiều địa phương rơi vào tình trạng thiếu nhà ở công nhân khu công nghiệp, không đủ nhà trẻ – trường học cho con em người lao động, hạ tầng y tế yếu kém, gây áp lực lên hạ tầng đô thị hiện hữu. Điều này khiến không ít doanh nghiệp sản xuất gặp khó trong tuyển dụng, đào tạo và giữ chân nhân sự.
Ngược lại, những khu công nghiệp có tiện ích cho người lao động khu công nghiệp đầy đủ, đồng bộ sẽ tạo ra môi trường sống ổn định, an toàn, văn minh, từ đó gia tăng năng suất và tạo dựng hình ảnh tích cực với nhà đầu tư.
2. Nhà ở công nhân – Yếu tố tối thiểu nhưng cấp thiết
Nhà ở công nhân khu công nghiệp là một trong những yếu tố then chốt trong hệ thống hạ tầng xã hội khu công nghiệp. Tại nhiều địa phương, dù khu công nghiệp phát triển mạnh nhưng công nhân vẫn phải thuê trọ trong điều kiện tạm bợ, thiếu vệ sinh, an ninh không đảm bảo.
Việc quy hoạch, xây dựng các khu nhà ở tập trung ngay trong hoặc gần khu công nghiệp không chỉ giúp ổn định đời sống công nhân khu công nghiệp, mà còn góp phần giảm ùn tắc giao thông, giảm chi phí di chuyển và nâng cao chất lượng sống cho người lao động.
Theo các chuyên gia bất động sản công nghiệp, một khu công nghiệp bài bản cần có tối thiểu 20–30% quỹ đất phục vụ phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, bên cạnh hạ tầng kỹ thuật.
3. Trường học, nhà trẻ – Nền tảng gắn kết gia đình và sản xuất
Nhiều lao động di cư đang trong độ tuổi lập gia đình hoặc có con nhỏ, nên việc có trường học trong khu công nghiệp hoặc lân cận đóng vai trò quan trọng. Việc đưa trẻ đi học gần nơi làm việc giúp công nhân an tâm làm việc, giảm áp lực chi tiêu và tăng tính gắn bó lâu dài.
Một số khu công nghiệp hiện đại đã hợp tác với địa phương xây dựng trường mẫu giáo, tiểu học và trung học cơ sở trong nội khu hoặc vùng giáp ranh, tích hợp cả các chương trình giáo dục kỹ năng sống cho con em công nhân.
Đây là bước đi chiến lược, không chỉ đáp ứng nhu cầu cấp thiết trước mắt mà còn định hình một thế hệ lao động mới gắn bó với khu công nghiệp trong tương lai.
4. Hạ tầng y tế, thương mại và văn hóa – Tạo sự khác biệt cạnh tranh
Ngoài nhà ở công nhân khu công nghiệp và hệ thống giáo dục, các tiện ích như phòng khám đa khoa, siêu thị mini, nhà văn hóa, khu thể thao, trung tâm đào tạo kỹ năng… là những hạng mục cần thiết để nâng cao tiện ích cho người lao động khu công nghiệp.
Các khu công nghiệp hiện đại hiện nay không chỉ là nơi sản xuất, mà còn là nơi “sống – làm việc – học tập – giải trí” trọn vẹn. Việc tạo dựng một hệ sinh thái sống lành mạnh giúp thu hút lao động chất lượng cao và xây dựng thương hiệu khu công nghiệp thân thiện với con người.
Điển hình như các mô hình khu công nghiệp xanh kết hợp khu đô thị vệ tinh, đang hình thành tại các địa phương như Bắc Ninh, Đồng Nai, Long An, Nam Định…, trở thành lựa chọn hàng đầu của các doanh nghiệp FDI.
5. Hạ tầng xã hội – yếu tố vàng trong chiến lược phát triển bền vững
Bên cạnh yếu tố kinh tế, việc đầu tư vào hạ tầng xã hội khu công nghiệp còn thể hiện trách nhiệm xã hội của nhà đầu tư đối với địa phương và người lao động. Đây cũng là tiêu chí được đánh giá cao trong hệ thống tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) – yếu tố ngày càng được các nhà đầu tư quốc tế coi trọng.
Hạ tầng xã hội khu công nghiệp đầy đủ, hiện đại sẽ góp phần xây dựng cộng đồng công nhân văn minh, giảm các vấn đề xã hội như tệ nạn, bất ổn cư trú, mâu thuẫn lao động và tạo dựng mối quan hệ hài hòa giữa doanh nghiệp – người lao động – chính quyền địa phương.
Kết luận
Trong cuộc đua thu hút đầu tư và nguồn nhân lực, hạ tầng xã hội khu công nghiệp là yếu tố cốt lõi để tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài. Những khu công nghiệp biết đặt con người làm trung tâm phát triển sẽ là những địa điểm đầu tư bền vững, thân thiện, và hiệu quả trong dài hạn.
Đã đến lúc nhà đầu tư không chỉ hỏi “Giá thuê bao nhiêu?” mà còn cần đặt câu hỏi: “Người lao động sẽ sống ra sao trong khu công nghiệp này?”